Müstakil Transformatörlü Tüketicilerde Trafo Kaybı

EPDK’nın 30.12.2015 tarih ve 5999-3 sayılı kurul kararının 15.maddesinde;

“1.Özel transformatörlü müşteriler için kayıp uygulaması, elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği uyarınca kayıp katsayıları hesaplama metodolojisine ilişkin usul ve esaslara göre yapılacağı belirtilmiştir.

            Buna göre Özel trafolu olup ölçümü, Alçak Gerilim tarafından yapılan tüketici tesislerinde yukarıda bahsedilen yönetmelik metodolojisine göre trafo kaybı hesabı yapılarak faturalarda ayrıca görülecek şekilde bu kayıp oranı faturaya dâhil edilmektedir.

             Aynı kurul kararının 15. Maddesinin 2. Fıkrası “2.Özel Transformatörlü en az bir fatura dönemi olmak üzere belirteceği fatura dönemlerinde enerji tüketmeyeceğini tedarikçisi aracılığıyla dağıtım şirketine yazılı olarak beyan etmesi halinde transformatörün enerjisi dağıtım şirketince kesilir beyan edilen dönemlere ilişkin faturalandırma yapılmaz. Müşterinin bu kapsamdaki talebi, mücbir sebepler dışında bir takvim yılında (2) iki defadan fazla olmaz.” Hükmü uyarınca;

            Dikkat edilmesi gereken ise, hiç elektrik kullanmadığınız fatura dönemlerinde de şayet elektrik kesilmemişse, trafonun boşta çalışması nedeniyle trafo kaybı oluştuğundan dolayı, adınıza fatura düzenlenir ve trafonun boştaki kaybı tüketiciden talep edilir, 

Elektrik kullanılmadığı dönemlerde trafo kaybı bedeli ödeme sorumluluğundan kurtulmak için, özellikle sezona bağlı olarak çalışan tarımsal sulama tesisleri başta olmak üzere, herhangi bir nedenle en az bir fatura dönemi elektrik kullanmayacak tüketiciler, tedarikçileri aracılığı ile dağıtım şirketine yazılı olarak beyanda bulunmaları halinde,

Dağıtım şirketi tarafından yazılı talepteki dönemde tesisin elektriği kesilerek trafo kaybı önlenebilecek böylelikle tüketici de elektrik kullanmadığı dönemde boşuna trafo kaybı ödememiş olacaktır.

Burada bahsedilen trafo kaybının, tüm abonelere uygulanan dağıtım sistemindeki kayıplar ve kayıt dışı (kaçak kullanım) kullanımdan doğan ve Dağıtım bedeli içerisinde alınan kayıp/kaçak bedeli bir ilgisi bulunmamaktadır.

Bu hesap kalemi sadece müstakil trafo sahibi olan tüketicilerden ölçümü Alçak Gerilim tarafında yapılan tüketicilere uygulanan ve tamamen mevzuat çerçevesinde yapılan teknik hesaplamalarla bulunan tüketim karşılığı olan alacaktır.

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com

Elektrik Ticaretinde Fırsatlar ve Riskler

EPDK tarafından yayımlanan, Elektrik Piyasası 2015 Yılı Gelişim Raporundaki bilgilere göre 2015 yılında faturalandırılan elektrik enerjisi miktarı tablodaki gibi gerçekleşmiştir.

2015 Yılı Serbest Tüketici ve Abonelere Yapılan Satışlar (MWh)
Tüketici Türü	Dağıtım Gerilim Seviyesinden Bağlı Tüketicilerin Tüketim Miktarı (MWh)	İletim Gerilim Seviyesinden Bağlı Tüketicilerin Tüketim Miktarı (MWh)	Toplam
Abone	82.906.192,00	2.690.573,36	85.596.765,36
Serbest Tüketici	73.260.660,73	34.569.718,50	107.830.379,23
Genel Toplam	156.166.852,73	37.260.291,86	193.427.144,59

Kaynak:EPDK Elektrik Piyasası 2015 Yılı Piyasa Gelişim Raporu

            Tabloya göre, 2015 yılı içerisinde faturalandırılan toplam 193.427.144 MWh tüketimin 85.596.765 MWh’ı serbest tüketici olmayan abonelere, 107.830.379 Mwh’ı ise serbest tüketicilere faturalandırılmıştır, Toplam satış içinde serbest tüketici payı % 55,7 olurken, serbest olmayan tüketicilerin payı % 44,3 olarak gerçekleşmiştir.

            Tedarik şirketleri açısından asıl incelenmesi gereken ise Dağıtım Gerilim Seviyesinden Bağlı serbest ve serbest olmayan tüketicilere yapılan satışların dağılımıdır.

            Dağıtım Gerilim Seviyesinden bağlı tüketicilere yapılan toplam 156.166.852 MWh elektrik satışının 82.906.192 MWh’ı, (%53’ü) serbest olmayan tüketicilere, 73.260.660 MWh’ı (%47’si) ise serbest tüketicilere satışı yapılmıştır.

            Aynı zamanda son kaynak tedarikçisi olan bir görevli tedarik şirketinin kendi son kaynak tedarik lisansı bölgesi dışında üç farklı şehirde organizasyonunu genişleterek farklı bölgelerde aktif olarak bulunması yanında organizasyonunu tamamlamış farklı tedarik şirketlerinin daha aktif bir şekilde faaliyette bulunması ile ileride sektörün daha çok hareketleneceği görülmektedir.

Özellikle, yüksek tüketimli olmadığı halde tüketimi itibariyle serbest tüketici hakkını kazanmış, tedarikçisini seçmemiş ve yük profili tedarikçiler açısından uygun olan tüketiciler, tedarikçiler açısından hedef kitle olma özelliğini korumaktadır.

Bu geçişgenlik ortamında, özellikle son kaynak tedarikçisi şirketler için mevcut tüketicilerinin tedarikçi değişikliği ile en çok etkilenenler olacağı görülmekle birlikte, tedarikçisini seçmiş olan tüketicilerin de tedarikçisini değiştirme ihtimali her zaman bulunmaktadır.

Kurumsal yapısını oluşturmuş, teklif, sözleşme ve tahsilât konusunda tüketicilerine farklı çözümler sunabilen, tüketici memnuniyetine önem veren tedarikçiler bir taraftan mevcut serbest tüketicilerini portföylerinde tutma çabası yanında,

Diğer taraftan tedarikçisini seçmiş olup mevcut tedarikçisinin uygulamalarından memnun olmayan veya tüketimi serbest tüketici limitini geçtiği halde tedarikçisini seçmemiş son kaynak kullanıcısı tüketicileri kendi portföylerine katmak için daha aktif faaliyette bulunacak iken,

Bunun yanında son kaynak tedarikçisi olan görevli tedarik şirketleri ise öncelikli olarak kendi tüketicilerini ellerinde tutabilmek için ağırlıklı olarak savunmada kalacaklardır.

2014 yılı itibariyle serbest tüketici sayısının, toplam tüketici sayısına oranı % 2,9 olduğunu dikkate alırsak, önümüzdeki günlerde pazarda rekabet daha çok kızışacak, bu rekabetten ise tüketiciler ile işini iyi yapan tedarikçiler kazançlı çıkacaktır.

Sektörün tek beklentisi ise tarifeler yolu ile son kaynak tedarikçisi görevli şirketler lehine koruyucu düzenlemeler yapılmamasıdır.

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com

Tarımsal Sulama Tesislerinde Karmaşa!

Tarımsal Desteklerin ödemesi ile ilgili olarak, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 24 Mayıs 2016 tarih ve 29721 sayılı Resmi Gazete’de 2016/23 sayılı tebliğ yayımlanmış, buna göre;

“Tarımsal Sulamaya İlişkin Elektrik Borcu Bulunan Çiftçilere Bu Borçları Ödeninceye Kadar 2016 Yılında Destekleme Ödemesi Yapılmamasına İlişkin Kararın Uygulama Tebliği” ile elektrik borcu olan üreticilerin alacakları ürün destekleme bedellerine ilgili elektrik dağıtım şirketi ve/veya elektrik perakende şirketinin bloke edebilmesinin esasları belirlenmiştir.

Bu tebliğ ise, Dağıtım sistemindeki kayıp/kaçakla mücadele amacıyla hazırlanan ve

31 Aralık 2015 tarih ve 29579 sayılı Resmi Gazete’de  “Dağıtım Sistemindeki Kayıpların Azaltılmasına Dair Tedbirler Yönetmeliği” adı altında yayımlanmış olan yönetmelikle doğrudan ilişkilidir.

            Dağıtım sistemindeki kayıp/kaçakların azaltılmasına ilişkin yönetmelik ise özellikle yüksek kayıplı şirketlerin bölgesindeki tarımsal sulama abonelerinin tüketimlerinin kayıt altına alınabilmesi açısından yüksek kayıplı şirketlerin bölgesindeki tarımsal sulama tesisleri için getirilen istisna, yönetmeliğin 14.maddesinde;

1. “Yüksek kayıplı şirketlerde; mevsimsel olarak tarımsal sulama amacıyla elektrik tüketilen ve güvenlik nedeniyle kaçak kontrolü yapılamadığı ilgili kurum tarafından belgelendirilen kullanım yerlerinde, elektrik kullanmadan tarımsal ürün üretilemeyeceği resmi kurum yazıları ve kayıtları, teknolojik uygulamalar ile otomasyon sistemi verileri (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına ait Çiftçi Kayıt Sistemi ve benzeri) esas alınarak tespit edilen kullanıcılara, 8/5/2014 tarihli ve 28994 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğindeki yerinde tespit şartı aranmaksızın kaçak elektrik tespit tutanağı düzenlenebilir. Söz konusu tutanağa, güvenlik gerekçesiyle yerinde tespitin yapılamadığına ilişkin ifadenin eklenmesi zorunludur.”

             3. “ Kaçak tespit tutanaklarına yapılacak olan itirazlar Şirket tarafından on beş iş günü içerisinde sonuçlandırılır. Bu süre içerisinde sonuçlandırılmayan tutanaklar iptal edilmiş sayılır.”  Hükümleri yer almaktadır.

            Burada iki temel sorun karşımıza çıkıyor bunlardan birincisi “elektrik kullanmadan tarımsal ürün yetiştirilemeyeceği” bilgisini veren Resmi Kurumların sağladığı bilginin ne kadar doğru ve güvenilir olduğu gündeme gelmektedir ki,

Cazibeli su ile sulama ile sulama yapan ve arazisinde elektrik bile olmayan tarımsal üretim tesislerine bile, ilgili dağıtım şirketleri tarafından yönetmelik kapsamında kaçak elektrik uygulaması yapıldığı görülmektedir.

İkinci sorun ise, kaçak tespit tutanaklarına tarımsal üretici tarafından yazılı olarak yapılan itirazların on beş iş günü içerisinde sonuçlanmaması halinde kaçak tutanağının iptal edilmiş sayılacağı nedeniyle,

İlgili dağıtım şirketlerinin on beş iş günü içerisinde itiraz başvurusunu sonuçlandıramadığı ve tarımsal üreticinin ürün destekleme bedeli üzerindeki blokesini kaldırmadığı durumlarda, tarımsal üreticilerin haklarını ilgili mahkemelerde araması, hatta alacaklarına ilgili dağıtım şirketinin kendi alacaklarına uyguladığı gecikme faizi ve tazminat talepleri dağıtım şirketlerini oldukça zor durumda bırakacaktır.

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com

Kayıp Kaçakla Mücadelede Hedef 2020

31 Aralık 2015 tarih ve 29579 sayılı Resmi Gazetede EPDK tarafından yayımlanan Dağıtım Sistemindeki Kayıpların Azaltılmasına Dair Tedbirler Yönetmeliği’nin

7.Maddesinde, Yüksek kayıplı şirketlere 31/12/2020 yılına kadar hesaplanmış olan verimlilik katsayıları uygulanmayacağı, belirtilen tarihten sonra ise yüksek kayıplı şirketlere verimlilik katsayısının %50’si uygulanacağı,

                14.maddesinde ise Yüksek kayıplı Şirketlerde, Elektrik tüketilen Tarımsal sulama tesislerinde güvenlik gerekçesiyle yerinde tespit yapılamaması durumunda “Yerinde tespit şartı” aranmaksızın kaçak tutanağı düzenlenebileceğini belirtmiştir.

EPDK, 28 Mayıs 2014 tarihinde belirlediği usuller kapsamında Elektrik dağıtım sektöründe kayıp/kaçakla mücadelenin daha etkin yapılarak sürdürülebilir başarılı sonuçlar alınabilmesi amacıyla, EPDK önümüzdeki beş yıl içerisinde elektrik dağıtım şirketlerinin Ar-Ge çalışmalarını desteklemek amacıyla 203 Milyon Tl.lik bir bütçe ayırdığı,

            Bu kapsamda, Temmuz 2014, Ocak 2015 ve Ocak 2016 dönemlerinde 60’ın üzerindeki projenin EPDK tarafından kabul edildiği belirtilmiştir.

            O zaman, güvenlik gerekçesiyle yerinde tespit şartı aranmadan kaçak tutanağı düzenlenebilen, sayacı olmadığı halde sayaç takılamayan veya sayaç takılmış olsa bile, takılı olan sayaca yapılan müdahalelerin önlenemediği gerçeğinde, Ar-Ge sonucu ulaşılan yeni nesil teknolojik çözümlerin sahada nasıl tesis edilebileceği gibi ciddi bir soru akıllara takılıyor. Bu sorunun cevabı bulunmadan ise en erken 2020 yılına kadar bazı dağıtım bölgelerinde bugünküne yakın kayıp/kaçak oranları devam edecek gibi görünüyor.

            Kabul edilen AR-GE projeleri içerisinde, Dağıtım şebekesinde gerçeğe en yakın teknik kayıp oranının belirlenmesi ile kayıp/kaçak oranlarının ayrıştırılması projesi, tüketici memnuniyetini arttırmak ve kaçak kullanımının engellenebilmesi için ciddi teknolojik projeler de bulunmaktadır.

            Özellikle teknik kayıpların azaltılması çalışmaları kaliteli ve tedarik sürekliliği gibi faydaları açısından tüketiciler tarafından da kabul gören bir çalışma olmakla beraber,

            Kaçak kullanımın önlenmesi çalışmaları ise en azından kaçak elektrik kullanan tüketiciler tarafından pek hoşlanılmayacak bir çalışma olması nedeniyle, hangi ileri teknolojiye sahip olursanız olun teknolojilerin saha operasyonları sırasında bireysel veya örgütlü olarak farklı şekilde bir dirençle karşılanmak kaçınılmaz olacaktır.

            Kaçak elektrik kullanımını etkileyen İçsel ve Dışsal olarak genelde iki etken vardır,

                        İçsel Etkiler

                                   Dağıtım veya Tedarik Şirketinin Politikaları

                                   Çalışanların bireysel etkileri

                        Dışsal Etkiler

                                   Ekonomik,

                                   Sosyolojik

                                   İdeolojik

                                   Baskı Grupları

                                   Yasal Yetersizlik

Gerek Enerji Bakanlığı gerekse EPDK, elektrik dağıtımı konusundaki açıklamalarının çoğunda genel olarak, çağrı merkezi sistemine bağlantılı olarak müşteri memnuniyeti önemini vurgulamaktadırlar. Oysa tek kriter olarak çağrı merkezi verilerini kullanmak yanıltıcı sonuçlar üretebileceklerdir.

Yukarıdaki etkenlerin olumsuz etkileri giderilmeden sadece teknolojiye sığınmak yerine, sorunlar yerinde ve doğru teşhis edilerek uygun çözümler üretilmeden sadece ileri teknolojilerle sorun çözülecek gibi görünmüyor, başta tüketicilerin güvenini kazanacak adil uygulamalar geliştirmek gerekmektedir, bunun için;

            Her şirketin kendi haklarını koruma hassasiyeti kadar, çalışan ve tüketici hakları konusunda da aynı hassasiyeti göstermesi gerekmektedir.

            Sürekli aynı yöntemlerle mücadeleyi sürdürerek farklı sonuçlar beklemek kimseye başarı getirmeyeceği gibi, tüketiciler de yıllarca bu yüksek kayıp kaçak bedelini ödemek zorunda kalacaklardır.

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com     

2016 Yılı 3.Çeyrek Elektrik Satış Tarifesi

2016 yılı 3.çeyrek (Temmuz, Ağustos, Eylül) Elektrik satış tarifesi yayımlandı, tablomuzda sadece Alçak Gerilim Tek Terimli tarife elektrik birim fiyatları yayımlanmıştır.

            Tablomuzda verilen fiyatlara Belediye Tüketim Vergisi, TRT Fonu, Enerji Fonu K.D.V. gibi fon ve vergiler dâhil değildir.

            Ticarethane, Mesken ve Tarımsal sulama kullanımlarında enerji bedelinin çok az miktarda düşmesine rağmen dağıtım bedeli artışından dolayı, indirimler tüketiciye yansıtılmamış, nihai tarife bir önceki tarife ile aynı kalmıştır.

01.07.2016 Tarihinden Geçerli Tarife
Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcıları	Perakende Tek Zamanlı Enerji Bedeli	Perakende Gündüz Enerji Bedeli		Perakende Puant Enerji Bedeli		Perakende Gece Enerji Bedeli		Dağıtım Bedeli			Toplam
Sanayi (Alçak Gerilim Tek Terim)	0,205219	0,203887		0,363022		0,089104		0,085478			0,290697
Ticarethane	0,221208	0,219822		0,389161		0,097483		0,113552			0,334760
Mesken	0,221020	0,219634		0,388971		0,097299		0,110813			0,331833
Şehit Aileleri ve Muharip Malul Gaziler	0,077000							0,082521			0,159521
Tarımsal Sulama	0,201340	0,200074		0,354751		0,088338		0,093137			0,294477
01.04.2016 Tarihinden Geçerli Tarife
Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcıları	Perakende Tek Zamanlı Enerji Bedeli	Perakende Gündüz Enerji Bedeli		Perakende Puant Enerji Bedeli		Perakende Gece Enerji Bedeli		Dağıtım Bedeli			Toplam
Sanayi (Alçak Gerilim Tek Terim)	0,205219	0,203887		0,363022		0,089104		0,085478			0,290697
Ticarethane	0,219623	0,218237		0,387576		0,095898		0,115137			0,334760
Mesken	0,219475	0,218089		0,387426		0,095754		0,112358			0,331833
Şehit Aileleri ve Muharip Malul Gaziler	0,077000							0,082521			0,159521
Tarımsal Sulama	0,200042	0,198776		0,353453		0,087040		0,094435			0,294477
01.04.2016 ile 01.07.2016 tarihinden geçerli tarifeler arasındaki fark
Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcıları	Perakende Tek Zamanlı Enerji Bedeli	Perakende Gündüz Enerji Bedeli		Perakende Puant Enerji Bedeli		Perakende Gece Enerji Bedeli		Dağıtım Bedeli			Fark
Sanayi (Alçak Gerilim Tek Terim)	0,000000	0,000000		0,000000		0,000000		0,000000			0,000000
Ticarethane	-0,001585	-0,001585		-0,001585		-0,001585		0,001585			0,000000
Mesken	-0,001545	-0,001545		-0,001545		-0,001545		0,001545			0,000000
Şehit Aileleri ve Muharip Malul Gaziler	0,000000	0,000000		0,000000		0,000000		0,000000			0,000000
Tarımsal Sulama	-0,001298	-0,001298		-0,001298		-0,001298		0,001298			0,000000

Kaynak: EPDK

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com