01.01.2019 Tarihinden Geçerli Dağıtım Sistemi Kullanıcıları Elektrik Satış tarifesi

Akıllı Sayaçlardan Yeteri Kadar Faydalanmak!

Akıllı diye tabir ettiğimiz elektrik sayaçları, tasarımcısının tanımladığı kadar bilgiyi, tanımlanan süre boyunca hafızasında tutabilmekte ve bu bilgileri gerek sayaç üzerindeki tuş yardımı ile sayaç ekranında, gerek uygun cihazla optik port’tan transfer ederek veya gerekli modem donanımı ile kablolu ve kablosuz olarak istenilen merkeze iletebilme özelliğine sahiptir.

            Bu kadar önemli içerikler üretilmiş ve kullanıma hazır beklerken son üç aydır yaşadığımız gibi üç ay içerisinde üç defa elektrik fiyatlarına zam geldiği durumda, gerçek zamanlı tüketim endeksli fiyatlandırma uygulanması yerine,

Yüksek tüketimli tüketicilerin bazılarının faturalamaya esas tüketim kayıtlarının her ayın son günü 00:00 kayıtları esas alınarak fatura edilirken bunun dışında kalan diğer tüm tüketiciler için ise, kıyaslama yöntemiyle eski ve yeni fiyatların tüketim günlerine oranlaması ile bulunan bir ortalama fiyat üzerinden hesaplandığı görülmektedir.

            Bu durumda, ilk okuma tarihi 16 Eylül 2018, son okuma tarihi 16 Ekim 2018 tarihi olan bir tüketicide;

            Eylül ayındaki birim fiyattan 15 gün, ekim ayındaki birim fiyattan ise 15 gün elektrik kullanmış varsayılmaktadır ama hangi birim fiyat tan ne kadar elektrik kullandığı ayrıştırılmamaktadır.

            Eğer tüketici, sayacın kaydettiği tüketimin tamamını eylül ayında yapmış ise tüketiminin yarısı ekim fiyatından da fiyatlandırılacağı için tüketici, aksi durumda olup Eylül ayında herhangi bir nedenle elektriği kesik olmadığı halde tüketim yapmayıp da sayacın kaydettiği tüketimin tamamını Ekim ayında yapmış ise o zaman da tedarik şirketleri zarara uğramaktadır.

Akıllı (elektronik) sayaçların manuel (tüketim değerlerinin el yardımı ile okunarak değerlerin el ile kaydedilmesi) okuma dışında kablolu veya kablosuz iletişi modelleri ile geriye dönük zaman dilimlerinde de sayaçların kaydettiği bilgilere ayrıntılı olarak ulaşılabilmektedir.

Tüketimlerin ait olduğu dönemlere ait birim fiyattan hesaplanıp adil bir ücretlendirme olması akıllı sayacı olan tüm tüketicilerde mümkün olmakla birlikte,

Tüketicilere ayrıntılı birim fiyatlarla fatura düzenlenmesi için sayaç okumada kullanılan el terminalleri ve CRM yazılımlarında düzenlemelerle sorun çözülebilir, fakat uygulamaya konulacağı ifade edilen kademeli tarife uygulaması ile dönem itibariyle iki farklı birim fiyatı içeren fatura hesaplamalarının fatura üzerinde ayrıntılı olarak görülebilmesi için mevcut fatura formatında yeni düzenlemeler gerekecektir.

Yakın zaman içerisinde kademeli tarife uygulaması başlayacak ise fatura tasarımında yeni düzenleme çalışması kaçınılmaz olacaktır, bu fırsatı değerlendirip birden fazla birim fiyat içeren dönemlere ait faturalara uygun tasarım üzerinde de çalışma olursa bir seferlik çalışma ile birden fazla sorunun çözümü gerçekleşmiş olacaktır.

Bu yeni duruma hazırlıklar şirketler tarafından yapılırken, kamu otoritesi tarafında ise iletişim altyapısı uygun olan tüketicilere basılı fatura yerine elektronik fatura gönderilmesi ve basılı faturalar üzerine elektrik şirketleri tarafından reklam alınarak gelir modeli oluşturulmasının da önünün açılması sistem için faydalı olacaktır.

Madem elektrik sayaçlarımız akıllı, o zaman ortak akıl yürüterek fayda ve performansı en üst seviyeye çıkarmak mümkündür.

Coşkun Tezel

coskuntezel44@gmail.com

Doğalgaz Sayaçları Mahkemelik Oldu!

Doğalgazda tamamen dışa bağımlı olmamız ve kur artışları nedeniyle, kartlı (ön ödemeli ) sayacı olan tüketicilerin düşük kur zamanında aldıkları doğalgazı, doğalgaz fiyatının yükseldiği dönemlerde de peşin olarak aldıkları ucuz fiyattan doğalgaz kullanmaları nedeniyle maddi kayıp yaşayan doğalgaz dağıtım şirketleri;

Doğalgaz dağıtım şirketlerinin ön ödemeli sayaçlara yüklenen doğalgaza gelen zamları üstlenmek zorunda kaldığını belirterek, bu durumda oluşan mali kayıplarından kurtulmak için,  Ön ödemeli doğalgaz sayaçlarına Tl. Yüklenerek bu durumun önlenebileceği iddiasıyla bir çalışma başlatmış,

Bu konudaki kendi görüşümü 23.07.2018 tarihinde www.akillisebekeler.com sitesinde , https://www.akillisebekeler.com/2018/07/23/on-odemeli-dogalgaz-sayaclari-ve-guncel-tarifeden-tuketim-hesaplama/ )

Üzerinde çalışılan bu iş modelinin, doğalgaz dağıtım şirketlerinin Doğalgaz sayaçlarına uzak erişimi olmadığı müddetçe bir çözüm olamayacağını ifade etmiş bu konuda belki karar alıcılar için yeni bir çözüm araştırılır diye umut etmiştim;

EPDK ise çözüme katkı amacıyla Tüketici hizmetleri Yönetmeliğine “mevcut ön ödemeli sayaçlara Türk Lirası yükleme/Türk Lirası düzeltme/Türk Lirası satış yöntemleri uygulanabilir” fıkrasını eklemişti.

https://www.haberturk.com/dogalgaz-sayaclarinda-tl-donemi-basladi-2080597-ekonomi

Aradan geçen üç ay içerisinde düşünülen iş modelinin uygulanamayacağı görülünce, bu sefer Doğalgaz dağıtım şirketleri ön ödemeli doğalgaz sayaçlarını mekanik sayaç ile değiştirmeye başlayıp da ön ödemeli sayaçlı abonelerde olmayan güvence bedelini ön ödemeli sayacını mekanik sayaçla değiştirdikleri tüketicilerden almaya başlayınca konu yargı sürecine taşınmış ve sonuçta Yargıtay’da tüketiciyi haklı bularak sayaçların değiştirilip tüketicilerden para (güvence bedeli) alınmaması yönünde karar vermiş ve dağıtım şirketleri haklı davalarında mağdur olmuşlardır.

https://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/epdk-son-noktayi-koydu-sayac-bedelleri-iade-edildi-2682524/

Bütün bu aşamalardan sonra, doğalgaz dağıtım şirketleri doğalgaza gelen yeni zamdan sonra ön ödemeli sayaçlarda da endeks tespiti yaparak sayaçlarda kullanılmayan bakiyelerin fiyat farkını bir sonraki gaz dolum aşamasında uygulamaya çalışabilirler ki, tüm ön ödemeli sayaçları bir günde okuyamayacakları için bu düşünce de beklenen verimi sağlamaktan uzak olacaktır.

Oysa geçen üç aylık süre içerisinde;

Doğalgaz piyasasında sayaç mülkiyetleri tüketicilere ait olması nedeniyle, mevcut ön ödemeli sayaçların amortisman bedeli düşüldükten sonra veya amortisman bedeli düşülmeden mekanik sayaç (ön ödemeli sayaçların mekanik sayaca dönüştürülmesi imkanlarına göre) fiyatına dağıtım şirketi tarafından geri alınması şartı ile sayaçların zamanla değiştirilmesi hususunda bir yönetmelik değişikliğine gidilmesi çözümü üzerine çalışılsa ve bu çerçeve kapsamında mahkemede savunma yapılsaydı daha farklı sonuçlar alınabilirdi.

İşin doğrusu ön ödemeli sayaçlar, sayaç okuma masraflarından tasarruf sağlarken diğer taraftan başta bu tür fiyat değişimlerini tüketiciye yansıtamamaktan dolayı dağıtım şirketlerinin zararına sebep olurken,

Diğer taraftan, doğalgaz satışı tüketicinin gerçek zamanlı tüketimine bağlı kalmadan tüketici açısından uygun zamanlarda doğalgaz alınarak, doğalgaz kredisi olarak tutulması nedeniyle dağıtım şirketleri doğalgaz alışlarını gerçek zamanlı ölçebilme imkânına sahip olurken, diğer taraftan tüketime bağlı doğalgaz satışlarını ölçme imkânından uzak olduğu için ticari kayıplarını ölçme imkânından uzak kalmaktadır.

Eğer bir yerde bir sorun varsa mutlaka çözümü de vardır.

Coşkun Tezel

Üç Zamanlı Tarifeden Elektrik Kullanan Tüketiciler İçin Zaman Karmaşası Devam Ediyor.

Bildiğiniz gibi Elektrik tüketimi;

Abone tipleri dışında, Kurulu güce bağlı olarak tek terim ve çift terim ile serbest tüketici limiti ( 2.000 kwh/Yıl) ve üstü tüketim dışında herhangi bir kriter gerektirmeyen ve günün zaman dilimlerine (Yaz/Kış saati uygulaması olduğu dönemlerde standart olarak (Gündüz 06-17), Puant (17-22), Gece (22-06)  saatlerindeki tüketimlerin farklı birim fiyatlardan hesaplandığı bir tarife çeşididir.

Akıllı sayaçla, üretim aşamasında yaz/kış saatine otomatik geçişe programlanmış olarak üretilmektedir.

İki yıldır Ülkemizde Yaz/kış saati uygulamasına son verilmiş olmasına rağmen, Resmi Gazetede yayınlanan son Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yaz saati uygulamasının kalıcı olarak uygulanmasına karar verilmiştir.

İki yıl önceki ilk uygulamanın Elektrik satışına uygulanması ise EPDK’nın bir kararı ile;

" Çok zamanlı tarifelerin uygulanması bakımından sayaç saati sürekli yaz saati uygulamasına göre güncellenmemiş sayaçlar üzerinden tüketimleri ölçülen tüketiciler için Ekim ayının son pazar günü ile      

Mart ayının son pazar günü arasında;

Gündüz dönemi : Saat 07-18
Puant dönemi : Saat 18-23
Gece dönemi : Saat 23-07 olarak,

Mart ayının son pazar günü ile Ekim ayının son pazar günü arasında ise;

Gündüz dönemi : Saat 06-17
Puant dönemi : Saat 17-22
Gece dönemi : Saat 22-06 olarak uygulanır.

Sayaç saati sürekli yaz saati uygulamasına göre güncellenmiş sayaçlar üzerinden tüketimleri ölçülen tüketiciler için yıl boyunca;

Gündüz dönemi : Saat 06-17
Puant dönemi : Saat 17-22
Gece dönemi : Saat 22-06

şekline uygulanmasına karar verilmiştir.

            Bu tarihten sonra tüketimleri yaz/kış saati uygulamasına göre üretilmiş olan sayaçlarla ölçülen ve üç zamanlı tarifeden elektrik enerjisi alan tüm tüketiciler EPDK’nın belirlediği yeni tüketim zamanlamasına göre yılda iki defa tüketim saatlerini ayarlamak zorunda kalacaklar.

            Serbest tüketici sayısının en yüksek zamanında 5 milyon, hâlihazırda ise 500 bin olduğu düşünürse, tüketicilerin hepsi yeni zaman dilimlerinin hangi gün yapılacağını bilmesi mümkün olmayacağına göre,

Tüketici iletişim bilgilerini yeteri kadar güncelleyememiş olan tedarikçiler bu tüketicilere üç zamanlı tarife uygulama saatini ve gününü bildiremezlerse çok sayıda serbest tüketici Ülkede yaz saati uygulandığı halde elektrik sayaçlarının zaman saatini bir saat geri almasından dolayı mağduriyet yaşayacakları görülmektedir.

Genel olarak elektrik masraflarını düşürmek için sadece gece saatinde tek vardiya çalışan imalat tesisleri ile büyük sulama kooperatiflerinin tüketimlerinin bir saati puant saatine kayması ile kazanacakları tüm indirimi kaybedecekleri gibi zaman, zaman fatura tutarları tek zamanlı tarifeden bile yüksek olabilmekte ve tüketiciler mağduriyet yaşamaktadırlar.

Bundan sonra üretilecek elektrik sayaçlarının sadece yaz saati konumunda çalışacak olması ise, dağıtım şirketleri açısından büyük sorun olacak, birkaç metre arayla iki tüketiciden birinin sayacı yaz/kış saati sistemine göre günü geldiğinde zaman dilimini güncelleyecek, diğer taraftan ise sadece yaz saati dilimine göre çalışan sayaç her zaman güncel yaz saati uygulamasında kalacağı için sayaçlardan biri 18’i gösterirken diğeri zaman olarak 17’yi gösterecektir ki bu durumda;

Tüketim tespitinin hangi sayaçta gerçek zaman diliminde yapıldığı ve nasıl fiyatlandırılacağı konusunda bir karmaşaya sebep olacaktır.

Kısa vadeli çözümde Dağıtım şirketleri sayaç bilgilerini güncel tutarak, zaman dilimi açısından yeni ve eski jenerasyon sayaçların tüketimlerini ve fiyatlandırmalarını bir yazılım ile işletebilirler,  fakat burada eski jenerasyon sayaç kullanıcılarını zamanından önce tebligat şartları uyarınca bilgilendirmek zorundadırlar.

 Kesin çözüm ise, kullanımdaki tüm elektronik sayaçların iyi planlanmış bir program dâhilinde zaman güncellemelerinin yapılmasından geçmektedir, böylelikle tüketici mağduriyetleri de önlenmiş olacaktır.

Coşkun Tezel

01 Ekim 2018 Tarihinden Geçerli Faturalamaya Esas Elektrik Satış Tarifesi

Elektrik Piyasasında Tüketici Fiyat Beklentisi

Elektrik Piyasasında Tüketici Fiyat Beklentisi

                Merkez Bankası, tarafından yayınlanan Ağustos ayı fiyat gelişmeleri Raporunda  

Enerji fiyatlarındaki güçlü artış eğiliminin Eylül ayında da devam etmesi beklentisi vurgulandı,

            Enerji Bakanı Sayın Dönmez Enerji fiyatları ile ilgili Ulusal basına yaptığı açıklamada;

“Şimdiye kadar kur farkının fiyatlara asgari düzeyde yansıtıldığı, maliyetler neyi gerektiriyorsa onu yapacaklarını”  ifade etmiştir.

            Bu açıklamadan anlaşılacağı üzere ekonomik şartlar doğrultusunda elektrik fiyatlarına gecikmeksizin gerekli zam yapılması gündemdedir,

            Elektrik birim fiyatına Ekim ayında zam yapılmayacak olsa bile yine sayın bakanın ifadesinde; “ Düşük tüketimli tüketicilerin Kamu üretim kaynaklarıyla desteklenmesi amacıyla, konut ve küçük esnaf gibi tüketicilerin düşük tarife modeli ile destekleneceği, Sanayicilerin ise serbest piyasadan tedarik yönetimi kapsamında elektrik enerjisinin temin etmesinin değerlendirilmesini” ifade etmiştir ki,

Bu da kısmen düşük fiyatlı birinci kademe fiyatlandırmasının uygulanması ile indirimli fiyat uygulanmayacak olan kademesiz veya ikinci kademe tarifelerinin fiyatları daha yüksek olacaktır.

            Bu arada 2017 yılı Aralık başı itibariyle 4 milyon 706 bin olan serbest tüketici sayısının ise fiyatlandırma politikaları nedeniyle, Eylül 2018 başında ise 448 bin 425’e düştüğü bir ortamda fiyatlandırma politikalarında değişiklik yapılmadan serbest tüketici sayısını artırmanın da mümkün olmayacağı da görülmektedir.

            Bu açıklamaların satır aralarından Ekim ayından geçerli olarak bir elektrik zammı geleceği görülmektedir,

            Ayrıca; 2019 Ocak’tan geçerli olmak üzere Bağlantı bedeli (ilk defa enerji verilecek tesisler), Kesme/Açma Bedelleri ve güvence bedellerine de, eski adıyla OVP yeni adıyla YEP (Yeni Ekonomi Programı)’ında öngörülen 2018 Yılı sonu için hedeflenen enflasyon oranı olan % 20,8’dan az olmamak üzere bir zam geleceği de görülmektedir.

            Mesken dışı kullanımlarda yapılacak zamlar bir türlü ürün ve hizmetlere yansır ve sonuçta dolaylı olarak tüketiciler etkilenir, önemli olan Kamu üretimleri ile desteklenecek olan mesken ve düşük tüketimli küçük esnaflara uygulanacak olan kademeli tarifenin nasıl uygulanacağı sorunu gibi görünmektedir,

            Uygulamadan tüm tüketiciler faydalanacak olursa, üst gelir grubunda yüksek tüketimli mesken aboneleri de belirli bir kWh tüketimi ucuz, tarifede belirlenen kWh üzerinde tüketimleri pahalı olacaksa o zaman bu tarife bir sosyal tarife olmaktan çok,

Dolaylı vergiler gibi her tüketiciyi etkileyecek bir alt limit uygulaması demektir ki bu da tüketimde tasarrufa yönlendirir gibi görünse de özellikle mesken tüketicilerinde üst gelir grubunda bu tasarruf yönlendirmesinin fazla etkili olmayacağı da gerçektir.

Mesken abonelerinde sosyal yardım alanlar gibi, az tüketimli esnaf abonelerinde bağlantı veya kurulu güce bağlı olan tarifelerin geliştirilmesi ile sosyal tarife etkisi daha fazla hissedilebilir olabilecektir.

Yapılacak bu zamlar, bir taraftan enflasyon üzerinde baskı yapacak olsa da, diğer taraftan kamu vergi gelirlerinde bir artış sağlayacaktır.

Her şey bir yana asıl önemli olan ise gerçekçi bir fiyat uygulamasının kaçınılmaz olmasıdır.

Asıl gerçek ise, fiyatların zamlanması tüketiciler açısından sorun olduğu kadar, tüketici davranışları sonuçlarına göre,

Dağıtım şirketleri açısından;

Ticari kayıp (kayıt dışı kullanım)’larda artış eğilimi artacak.

Tedarik şirketlerinde ise;

Özellikle yüksek tüketimli tüketicilerden alacaklar başta olmak üzere toplamda alacak ve Risk yönetimi daha önem kazanacak, yeni iş modelleri geliştirilmesi zorunluluğu doğacak, sonuçta her gelen zam her kesim için yönetilmesi zor bir süreci başlatacaktır.

Coşkun Tezel

Elektrik Dağıtım Şirketleri Hedeflenen ve Gerçekleşen K/K oranları

Elektrik Dağıtım Şirketleri Hedeflenen ve Gerçekleşen K/K oranları
Dağıtım Şirketi		2016			2017			2018
		Hedef	Gerçekle-şen	Değişim	Hedef	Gerçekle-şen	Değişim	Hedef	2017 Gerçekleşme-ye göre değişim
ADM Edaş		7.92	5.74	2.18	7.46	5.26	2.20	7.15	1.89
Akdeniz Edaş		9.66	6.31	3.35	8.73	6.67	2.06	7.63	0.96
Akedaş		7.46	7.20	0.26	7.07	5.48	1.59	7.20	1.72
Aras Edaş		31.68	25.68	6.00	29.37	24.55	4.82	25.65	1.10
Başkent Edaş		8.00	6.98	1.02	7.75	6.05	1.70	7.64	1.59
Boğaziçi Edaş		9.60	9.61	-0.01	8.00	6.74	1.26	7.98	1.24
Çamlıbel Edaş		7.93	5.97	1.96	7.82	6.59	1.23	7.55	0.96
Çoruh Edaş		9.35	9.25	0.10	9.08	9.25	-0.17	9.02	-0.23
Dicle Edaş		71.62	67.63	3.99	71.78	64.82	6.96	69.20	4.38
Fırat Edaş		9.74	10.56	-0.82	10.99	10.95	0.04	10.47	-0.48
Gediz Edaş		8.47	7.32	1.15	8.31	7.25	1.06	7.84	0.59
İst.Anadolu Yakası Edaş		7.61	6.78	0.83	7.63	6.10	1.53	7.50	1.40
Kayseri ve Civarı Edaş		7.44	5.87	1.57	7.17	6.03	1.14	7.00	0.97
Meram Edaş		7.90	6.65	1.25	7.70	5.77	1.93	7.66	1.89
Osmangazi Edaş		7.77	5.75	2.02	7.90	6.97	0.93	7.55	0.58
Sakarya Edaş		7.42	6.58	0.84	7.34	6.41	0.93	7.34	0.93
Toroslar Edaş		13.59	12.12	1.47	13.32	11.36	1.96	12.34	0.98
Trakya Edaş		7.15	5.46	1.69	7.29	5.09	2.20	7.12	2.03
Uludağ Edaş		7.55	5.57	1.98	7.47	4.14	3.33	7.20	3.06
Vangölü Edaş		60.16	56.42	3.74	60.35	53.30	7.05	57.27	3.97
Yeşilırmak Edaş		8.50	8.20	0.30	8.95	7.43	1.52	8.06	0.63
Kaynak:EPDK

Hedef altında gerçekleşenler K/K oranları,

Hedeflenen ile gerçekleşme arasındaki olumlu fark.

Bir önceki yıl hedefine göre düşük oranlı yeni K/K hedefi oranı.

2017 yılı gerçekleşen K/K oranı ile 2018 yılı için hedeflenen düşürülmüş K/K oranı farkı

Hedef üzerinde gerçekleşen K/K oranı,

Hedeflenen K/K oranına göre gerçekleşen olumsuz fark.

Önceki yıl gerçekleşen K/K oranına göre artan bir yıl sonraki hedef oranları.

2017 yılı gerçekleşen K/K oranı ile 2018 yılı hedeflenen artırılmış K/K oranı farkı.

Coşkun Tezel